ประกาศ โฆษณาและ คำรับรองของผู้ประกอบธุรกิจ

          ไม่ทราบว่าท่านเคยมีประสบการณ์แบบว่าต้องการอยากได้บ้านที่เป็นเหมือนวิมานหลังน้อยหรือหลังใหญ่ตามอัตภาพของตนเองสักหลัง พอตระเวนดูหมู่บ้านแล้วหมู่บ้านเล่าก็ถึงเวลาตกลงปลงใจจะใช้ชีวิต ณ หมู่บ้านสักแห่งที่ดูแล้วน่าจะเป็นที่พักผ่อนแสนสงบ และเมื่อมองดูจากป้ายโฆษณาขนาดใหญ่หน้าโครงการก็แสดงภาพสิ่งอำนวยความสะดวกที่เมื่อโครงการเสร็จจะทำให้สามารถใช้เวลาวันหยุดสุดสัปดาห์ได้โดยไม่ต้องออกไปไหนมากนัก สามารถวิ่งออกกำลังกาย ว่ายน้ำในสระของสโมสรในหมู่บ้าน เล่นเทนนิส หรือไม่เช่นนั้นก็พาครอบครัวไปปิกนิกนั่งเล่นในสวนสาธารณะภายในหมู่บ้าน เพราะดูแล้วจากภาพในแผ่นโฆษณาที่เราเห็นเมื่อสิ่งต่างๆ ดำเนินการเสร็จน่าจะเป็นหมู่บ้านที่น่าอยู่มากแห่งหนึ่งเท่าที่กำลังเราจะสามารถหามาได้

          เมื่อตัดสินใจแล้วเราก็จัดการทำสัญญากับเจ้าของโครงการซึ่งเมื่อดูจากชื่อบริษัทและผู้ถือหุ้นแล้วก็เป็นบริษัทขนาดใหญ่อาจจะอยู่ในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยด้วยซ้ำไป น่าจะมีความมั่นคงและน่าจะ “ไว้ใจได้” พอตกลงใจเป็น “หนี้” และด้วยความเป็น “ลูกหนี้ชั้นดี” เราก็จัดการนำเงินที่อาบเหงื่อต่างน้ำแลกมาไป “ประเคน” ให้ทุกๆ เดือนเป็น “เงินดาวน์” ที่ท่านเจ้าของโครงการได้ให้ความกรุณาให้เรา “ผ่อน” จ่ายได้โดยคาดการณ์ไว้ว่าเมื่อผ่อน “เงินดาวน์” ครบก็จะเป็นเวลาที่ “วิมาน” หลังน้อยๆ ของเราสร้างเสร็จและพร้อมโอนได้พอดี

ทุกๆ ครั้งที่มีเวลาเราก็จะแวะเวียนไปดู “วิมาน” หลังน้อยๆ ของเราว่าคืบหน้าไปถึงไหนแล้ว เดือนที่สองผ่านไป “วิมาน” หลังน้อยเริ่มมีเสาโผล่มาให้เห็น ด้วยความชื่นใจเราก็รีบนำเงินดาวน์ไปผ่อนต่อเจ้าของโครงการ เขาจะได้มีเงินมาทำหลังคาให้เราต่อ พอเดือนที่สามผ่านไป เจ้าเสาสี่ห้าต้นที่เราเห็นก็ยังอยู่ดีมีสุขอยู่ แต่นอกจากนั้นสังเกตความแตกต่างไม่เห็น “ไม่เป็นไร” อาจจะกำลังทำรายละเอียดอยู่ที่เราไม่รู้ หรืออาจจะทำ “เฟส” อื่นอยู่ แล้วเราก็นำเงินดาวน์ไป “ส่งมอบ” ให้เพื่อรักษาความเป็น “ลูกหนี้ชั้นดี”

พอครบสิบสองเดือนที่เงินดาวน์ครบแล้ว ความแตกต่างของโครงการยังไม่เปลี่ยนแปลงไปจากสิ่งที่เราเห็นเมื่อเดือนที่สอง หากจะเปลี่ยนก็คงจะเป็น “สนิม” ที่เริ่มขึ้นบนเสาที่ตั้งท้าแดดท้าฝนอยู่หลายเดือนแล้ว พอไปถามไถ่ เจ้าของโครงการก็มีข้ออ้างได้สารพัดเพื่อทำให้เรายอมผ่อนดาวน์มาโดยตลอด สุดท้าย “เหงื่อ” ที่ทำงานหาเงินดาวน์มาหมดไปหลายถังแล้ว แต่บ้านก็ไม่ได้อยู่

บางคนอาจจะโชคดีหน่อยได้บ้านอยู่ แต่สิ่งที่เคยคิดเคยหวังว่าจะมีอยู่ ไม่ว่าจะเป็น “สระว่ายน้ำ” “สนามเทนนิส” “สวนสาธารณะ” ไม่มีให้เห็น มีอย่างมากก็ที่รกๆ ที่หญ้าขึ้นอยู่เต็มไปหมดแล้วก็เรียกบริเวณนั้นว่า “สวน” เพราะอย่างน้อยก็มี “ต้นหญ้า” ขึ้น สามารถใช้พักผ่อนได้หากใครไม่กลัวว่าหญ้ามันจะคันหรือจะมีงูอาศัยอยู่ ลานดินก็มีอยู่หากคุณอยากเล่นเทนนิสก็เอาไม้มาตีสิ แต่ต้องไปเก็บลูกตามพงหญ้าเอาเอง หรือสระว่ายน้ำก็มี แต่ขึ้นมาอาจจะจำหน้าไม่ได้เพราะมีโคลนติดตามตัวไปหมด

ประสบการณ์แบบนี้เราพบเห็นบ่อยมากในช่วงที่เกิดปัญหาทางเศรษฐกิจขึ้นในประเทศ แทบจะเห็นได้ทั่วไปในโครงการส่วนใหญ่โดยเฉพาะใน “วิกฤตเศรษฐกิจ” ครั้งที่ผ่านมา เมื่อกลับไปดู “สัญญา” ที่ทำไว้ เวลาที่บ้านจะสร้างเสร็จก็ไม่ได้ระบุไว้อย่างชัดเจน มีประมาณการอยู่บ้าง แต่ก็มีข้อความต่อว่าอาจจะขยายต่อไปได้ ส่วนข้อความที่กล่าวถึง “สระว่ายน้ำ” “สนามเทนนิส” “สวนสาธารณะ” พลิกหากี่รอบต่อกี่รอบก็ไม่เจอ พอเราทวงถามก็ได้รับคำอธิบายว่าเราซื้อบ้านไม่ใช่หรือ บ้านก็สร้างเสร็จแล้ว เข้าอยู่ได้แล้วนี่ ถ้าจะซื้อ “สระว่ายน้ำ” หรือ “สนามเทนนิส” ก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง

หากเราต้องการซื้อเพียงแค่ “บ้าน” เราคงจะไปหาซื้อที่ดินที่ไหนสักแห่งแล้วจ้างคนมาสร้างบ้านได้ไม่ยาก แต่เหตุที่ทำให้เราหลายคนเสียเงินค่าบ้านหรือค่าที่ดินเมื่อคิดต่อตารางวาแพงกว่าที่ดินรอบๆ เยอะ เป็นเพราะเราต้องการได้ “สังคม” และ “สภาพความเป็นอยู่” ที่น่าอยู่และปลอดภัย เมื่อมีปัญหากลับปรากฏว่าเจ้าของโครงการหลายแห่งแสดงความ “ไม่รับผิดชอบ” อย่างออกนอกหน้า แต่ด้วย “เล่ห์เหลี่ยม” ของข้อความในสัญญาทำให้เราไม่สามารถทำอะไรได้

ถึงวันนี้ เรามี “ทางออก” แล้วด้วยผลของกฎหมายวิธีพิจารณาคดีผู้บริโภค

ตามกฎหมายนี้ บรรดา “ประกาศ” “โฆษณา” “คำรับรอง” หรือ “การกระทำใดๆ” ของผู้ประกอบธุรกิจที่ทำให้ผู้บริโภคที่เข้าทำสัญญาด้วยเข้าใจไปว่าผู้ประกอบธุรกิจจะ “มอบให้” หรือ “จัดหา” ให้ไม่ว่าของที่บอกว่าจะมอบให้หรือจัดหามาให้นี้จะเป็นสิ่งใด เป็นบริการประเภทใด เป็นสาธารณูปโภคอย่างใด หรือจะดำเนินการใดๆ ก็ตามเพื่อเป็นการตอบแทนที่ผู้บริโภคได้ตกลงเข้าทำสัญญากับผู้ประกอบธุรกิจ หรือแม้แต่ได้ทำสัญญาไปแล้วและผู้ประกอบธุรกิจได้ตกลงว่าจะมอบหรือให้สิ่งใดเป็นการเพิ่มเติมถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของ “สัญญา” ที่ทำขึ้นระหว่างผู้บริโภคกับผู้ประกอบธุรกิจ

เมื่อถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของ “สัญญา” แล้ว หากภายหลังจากที่เราตกลงทำสัญญากับผู้ประกอบธุรกิจแล้ว ไม่ได้มีการก่อสร้างหรือดำเนินการตามที่เคยโฆษณาหรือชักชวนเราโดยเฉพาะตามที่ปรากฏในแผ่นพับ ใบปลิวหรือคำโฆษณาต่างๆ เราย่อมสามารถบังคับให้ผู้ประกอบธุรกิจต้องดำเนินการให้ตามที่เคยบอกว่าจะดำเนินการให้เรา แม้ว่าการบอกนั้นจะไม่มีที่ไหนเขียนไว้ในสัญญาที่เราลงชื่อไว้ก็ตาม เพราะโดยปกติผู้ประกอบธุรกิจมักจะหาทางป้องกันตัวเองด้วยการไม่บอกอะไรที่ผูกมัดตนเองเมื่อกล่าวถึงสิ่งที่ตนเองต้องปฏิบัติหรือต้องทำให้ แต่เมื่อถึงช่วงที่บอกว่าผู้บริโภคต้องปฏิบัติหรือต้องชำระเงินตามเงื่อนไขแบบใดจะเขียนไว้อย่างชัดเจนพร้อมกับมีบทลงโทษไว้ด้วยว่าถ้าผิดนัดจะถูกปรับหรือมีผลร้ายอย่างไรบ้าง

กรณีจะคล้ายๆ กับที่เราได้กล่าวถึงไปแล้วเมื่อตอนที่เกี่ยวกับการพิสูจน์ “สัญญา” ระหว่างผู้บริโภคกับผู้ประกอบธุรกิจที่กฎหมายวิธีพิจารณาคดีผู้บริโภคกำหนดให้ผู้บริโภคอาจจะนำพยานบุคคลหรือหลักฐานอะไรก็ได้ที่สามารถนำมาแสดงให้เห็นถึงสัญญาดังกล่าวโดยไม่ต้องอยู่ภายใต้กฎเกณฑ์ของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 94 ที่จะห้ามการนำสืบว่าต้องมี “หลักฐานเป็นหนังสือ” หรือมี “แบบ” มาแสดง แม้ว่าในมาตราดังกล่าวของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งจะกำหนดด้วยว่าจะนำสืบว่ามีข้อตกลงอื่นนอกเหนือจากที่ปรากฏใน “หลักฐานเป็นหนังสือ” หรือ “แบบ” หรือเป็นการเปลี่ยนแปลงข้อความในเอกสารดังกล่าวไม่ได้ก็ตาม

บทบัญญัติของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งดังกล่าวเมื่อนำมาใช้กับกรณีที่เราได้กล่าวถึงไปนี้ย่อมทำให้ตามปกติผู้บริโภคไม่สามารถนำพยานหลักฐานมาแสดงได้ว่าผู้ประกอบธุรกิจได้เคยตกลงว่าจะสร้าง “สระว่ายน้ำ” “สนามเทนนิส” หรือ “สวนสาธารณะ” ให้ เพราะสิ่งต่างๆ เหล่านี้ ผู้ประกอบธุรกิจส่วนใหญ่จะไม่ได้รู้น้อยถึงขนาดที่จะนำไปใส่ไว้ในสัญญาที่ทำกับผู้บริโภค สิ่งต่างๆ เหล่านี้จึงอาจจะลอยอยู่ที่ไหนก็ได้ที่ไม่ใช่สัญญาที่ทำกับผู้บริโภค อาจจะอยู่ในโฆษณาทางโทรทัศน์ที่มีแต่คลื่นอยู่ในอากาศเสียด้วยซ้ำ กฎหมายวิธีพิจารณาคดีผู้บริโภคจึงได้กำหนดยกเว้นให้ผู้บริโภคสามารถนำสืบพยานบุคคลหรือพยานหลักฐานอื่นใดที่เกี่ยวกับข้อตกลงที่ไม่ปรากฏเป็นตัวหนังสืออยู่ในสัญญาที่ทำกับผู้ประกอบธุรกิจได้ โดยไม่อยู่ภายใต้ข้อจำกัดของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 94 ดังกล่าว

นับแต่นี้คงต้องเก็บแผ่นพับ ใบปลิวหรืออาจจะต้องอัด “โฆษณา” โทรทัศน์ไว้ให้หมด ต่อไปอาจจะมีประโยชน์ก็ได้

ประกาศโฆษณาและข้อตกลงเพิ่มเติม ·       ประกาศ โฆษณา คำรับรองหรือการกระทำของผู้ประกอบธุรกิจ o   ที่ทำให้ผู้บริโภคเข้าใจได้ในขณะทำสัญญา o   ว่าผู้ประกอบธุรกิจตกลงจะมอบให้หรือจัดหาให้ซึ่ง ก.      สิ่งของ ข.      บริการ ค.      สาธารณูปโภค ง.       ดำเนินการใดๆ o   ให้แก่ผู้บริโภคเพื่อตอบแทนที่ผู้บริโภคเข้าทำสัญญา หรือ ·       ข้อตกลงที่ผู้ประกอบธุรกิจจะให้สิทธิประโยชน์แก่ผู้บริโภคเพิ่มเติมจากที่ได้ทำสัญญาไว้ ·       ให้ถือว่าทั้งบรรดาประกาศโฆษณาและข้อตกลงนั้นเป็นส่วนหนึ่งของสัญญาระหว่างผู้บริโภคกับผู้ประกอบธุรกิจ การนำสืบถึงประกาศโฆษณาหรือข้อตกลงเพิ่มเติม ·       สามารถใช้พยานบุคคลหรือพยานหลักฐานอื่นที่เกี่ยวข้องได้ ·       ไม่ว่าเป็นสัญญาที่ต้องมี “หลักฐานเป็นหนังสือ” หรือต้องทำเป็น “หนังสือ” หรือไม่ก็ตาม